Wie denkt dat de kerstboom een zuiver christelijke traditie is, heeft het mis. De kerstboom is vermoedelijk ontstaan uit Germaanse tradities. Maar ook van de Romeinen is bekend dat ze hun huis versierden met groene takken en verlichting. Bij de Romeinen en Germanen stonden groene bomen en takken symbool voor vruchtbaarheid en goddelijkheid. En een naaldboom stond er toen al om bekend altijd groen te blijven.
Landschapsscene met heilige boom – muurschildering uit Pompeï, voor 79 na Chr.
De groene boom kondigde ook de nieuwe lente aan, een tijd van bloei. Daarom zetten de Germanen tijdens de midwinternacht, de kortste dag van het jaar rond 21 december, een groene boom neer. Vaak in het midden van het dorp. Deze werd dan versierd met appeltjes en andere voorwerpen, die symbool stonden voor het begin van een nieuw seizoen.
In de late middeleeuwen was de versierde kerstboom in gebruik bij christelijke winterfeesten in Scandinavië, Oost-Europa en met name in Duitsland. Pas vanaf de 16e eeuw begonnen de rijkere Duitsers ook een boom in hun eigen huis te plaatsen. Dit werd in de 19e eeuw overgenomen door de Britse adel. Ook zorgden Duitse emigranten er in deze periode voor dat de kerstboomtraditie in Amerika zijn intrede deed.
Vooral in de negentiende eeuw waarschuwde de Rooms-Katholieke Kerk regelmatig tegen de heidense gebruiken rond kerst. Kerstbomen hadden immers een heidense oorsprong en volgens het Vaticaan weinig van doen met het christelijke kerstfeest. Pas in 1982 stond er voor het eerst een kerstboom op het Sint Pietersplein.
In Nederland kwam de kerstboom de huiskamers in via de zondagsscholen, die in de 19e eeuw tijdens een christelijke opwekkingsbeweging veel werden opgericht. Hiervoor gebruikte men een spar die traditioneel versierd werd met appels, noten en kaarsen. In de twintigste eeuw werden deze vervangen door glinsterende ballen en linten.
Kinderen rond een kerstboom – H.J. Overbeek, 1877
Tegenwoordig bestaat er van alles om de kerstboom mee te versieren en worden de versieringen vaak afgestemd op de kleuren in huis of op de trends van het betreffende jaar. De kerstboom verwordt dikwijls tot een waar kunstwerk en de Amerikanen spannen de kroon als het om versieren van hun boom (en huis gaat.) Voor wat betreft kerstboomversiering is er een wel heel bijzondere versiering te vinden in Amerika. Veel Amerikanen stoppen een augurk in hun kerstboom en de eerste persoon die de augurk vindt, krijgt een cadeautje. De legende vertelt dat rond 1860 (tijdens de Amerikaanse burgeroorlog) een gevangen genomen soldaat doodziek werd en smeekte om een augurk die kreeg hij ook van een bewaker. Nadat hij op miraculeuze wijze genas, stopte hij elk jaar uit dankbaarheid een augurk in zijn kerstboom.
Deze kerstaugurk hang je als laatste in de kerstboom. Wie op (1e of 2e) kerstdag de kerstaugurk vindt, krijgt een extra cadeautje. Het jaar erop mag de vinder de augurk verstoppen in de kerstboom.
